Văn học hiện thực Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám ghi dấu ấn với nhiều tác phẩm phản ánh sâu sắc số phận con người trong xã hội cũ, trong đó Lão Hạc là một truyện ngắn tiêu biểu. Vậy ai là tác giả của Lão Hạc? Giá trị văn học của tác phẩm này là gì? Cùng thewritersplace.org tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Mục Lục
Ai là tác giả của Lão Hạc
Tác giả của truyện ngắn Lão Hạc là Nam Cao. Ông là một trong những nhà văn tiêu biểu của dòng văn học hiện thực Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Xem ngay: Ai là tác giả của Bình Ngô đại cáo? Giá trị của tác phẩm?
Quê quán và tuổi thơ
Nam Cao, tên thật là Trí, sau đổi thành Nguyễn Hữu Trí, sinh ngày 29 tháng 10 năm 1915 tại Làng Đại Hoàng, Tổng Cao Đà, Huyện Nam Sang, Phủ Lý Nhân (nay là Xã Hòa Hậu, Huyện Lý Nhân, Tỉnh Hà Nam). Ông xuất thân trong một gia đình trung lưu, có điều kiện học hành nhưng không quá dư dả. Ngay từ nhỏ, Nam Cao đã bộc lộ năng khiếu văn chương và có niềm đam mê lớn với việc đọc sách.
Học vấn và những năm tháng tuổi trẻ
Sau khi hoàn thành bậc tiểu học tại quê nhà, Nam Cao lên Hà Nội học trung học tại trường tư thục Thăng Long. Tuy nhiên, do hoàn cảnh khó khăn, ông phải nghỉ học giữa chừng. Một thời gian sau, Nam Cao vào Sài Gòn kiếm sống và làm nhiều công việc khác nhau, trong đó có nghề dạy học và viết văn. Chính những trải nghiệm này đã giúp ông có cái nhìn sâu sắc về cuộc sống của tầng lớp nghèo khổ – những nhân vật sau này xuất hiện trong nhiều tác phẩm của ông.
Sự nghiệp văn chương
Nam Cao bắt đầu sự nghiệp viết văn từ cuối những năm 1930. Truyện ngắn đầu tiên của ông là Cành hoa sen được đăng trên tạp chí Tiểu thuyết thứ Bảy vào năm 1936, nhưng chưa gây được nhiều tiếng vang. Mãi đến năm 1940 với truyện ngắn Chí Phèo (ban đầu có tên Cái lò gạch cũ), ông mới thực sự khẳng định vị trí của mình trong nền văn học hiện thực phê phán Việt Nam.
Trong suốt những năm 1940-1945, Nam Cao liên tục sáng tác và có nhiều tác phẩm xuất sắc như Lão Hạc, Đời thừa, Trẻ con không được ăn thịt chó, Giăng sáng, Một bữa no, Đôi mắt… Các tác phẩm của ông chủ yếu tập trung vào hai đề tài chính:
- Hiện thực xã hội: Phản ánh cuộc sống cơ cực, bế tắc của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám, tiêu biểu là Chí Phèo và Lão Hạc.
- Thế giới trí thức tiểu tư sản: Khắc họa những bi kịch tinh thần của tầng lớp trí thức nghèo, điển hình là Đời thừa.
Phong cách văn chương của Nam Cao sắc sảo, sâu cay vừa mang tính hiện thực vừa có chiều sâu triết lý. Ông không chỉ miêu tả bề ngoài của xã hội mà còn đi sâu vào nội tâm nhân vật, bóc trần những bi kịch số phận con người.
Tham gia cách mạng và hy sinh
Năm 1943, Nam Cao gia nhập Hội Văn hóa Cứu quốc và tích cực tham gia hoạt động cách mạng. Khi Cách mạng tháng Tám thành công (1945), ông tham gia kháng chiến chống Pháp với vai trò phóng viên, nhà văn. Trong những năm tháng chiến đấu, ông vẫn không ngừng sáng tác với những tác phẩm mang đậm tinh thần yêu nước như Đôi mắt – tác phẩm thể hiện quan điểm văn nghệ phục vụ kháng chiến.
Ngày 28 tháng 11 năm 1951, khi đi công tác tại vùng địch hậu ở Ninh Bình, Nam Cao bị quân Pháp phục kích và hy sinh. Ông ra đi ở tuổi 36, để lại một sự nghiệp văn chương đồ sộ nhưng đầy tiếc nuối.
Di sản và đóng góp
Dù mất sớm, nhưng những tác phẩm của Nam Cao vẫn có ảnh hưởng sâu rộng trong nền văn học Việt Nam. Ông được đánh giá là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc nhất thế kỷ XX với lối viết chân thực, sắc sảo và đầy tính nhân văn. Những nhân vật như Chí Phèo, Lão Hạc đã trở thành biểu tượng của tầng lớp lao động nghèo khổ trong xã hội phong kiến cũ.
Năm 1996, Nam Cao được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của ông cho nền văn học Việt Nam.
Giá trị văn học của tác phẩm
Click ngay: Ai là tác giả của bài thơ Tây tiến? Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?
Giá trị hiện thực
Nam Cao đã khắc họa một bức tranh chân thực về cuộc sống nghèo khổ của người nông dân dưới chế độ phong kiến. Lão Hạc là một lão nông hiền lành, giàu tình thương nhưng lại rơi vào cảnh túng quẫn, phải ăn củ chuối, sung luộc để cầm cự qua ngày. Sự nghèo đói đẩy ông đến bước đường cùng, khiến ông phải đưa ra lựa chọn đau đớn là bán đi cậu Vàng – con chó mà ông coi như người bạn thân thiết. Cái chết đầy xót xa của Lão Hạc chính là sự tố cáo xã hội bất công đã dồn ép những con người lương thiện vào đường cùng.
Giá trị nhân đạo
Tác phẩm thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của Nam Cao đối với những con người nghèo khổ. Dù sống trong cảnh đói khát, Lão Hạc vẫn giữ vững lòng tự trọng, quyết không làm phiền hàng xóm hay nhờ cậy con trai. Ông chọn cái chết đau đớn bằng bả chó như một cách chuộc lỗi với cậu Vàng và bảo toàn số tiền dành dụm cho con. Bên cạnh đó, truyện cũng ca ngợi tình người, thể hiện qua sự thấu hiểu và xót thương của ông giáo dành cho Lão Hạc. Qua đó, Nam Cao bày tỏ niềm tin vào những phẩm chất tốt đẹp của con người trong xã hội.
Giá trị nghệ thuật
Với lối viết chân thực, ngôn ngữ mộc mạc nhưng giàu cảm xúc, Nam Cao đã xây dựng thành công hình tượng Lão Hạc – một nhân vật điển hình cho người nông dân Việt Nam trước cách mạng. Nghệ thuật kể chuyện đan xen giữa lời kể và dòng suy nghĩ nhân vật giúp câu chuyện trở nên sâu sắc, lay động lòng người.
Lão Hạc không chỉ là một tác phẩm phản ánh hiện thực xã hội mà còn là một bài ca về lòng tự trọng và phẩm giá con người. Với giá trị nhân đạo sâu sắc và nghệ thuật kể chuyện đặc sắc, tác phẩm đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả và trở thành một trong những truyện ngắn hay nhất của Nam Cao.